KRYPTOWALUTY JAK ZACZĄĆ?
ROZDZIAŁ VI:
GIEŁDY, KANTORY & BITOMATY
Na początku, gdy powstał bitcoin, miał być on środkiem wymiany pomiędzmy ludźmi. Jak napisał jego twórca – Satoshi Nakamoto w Whitepaper, bitcoin to “Peer-to-Peer Electronic Cash System”. Na początku tak faktycznie było. Jednak gdy bitcoin stawał się coraz bardziej popularny i coraz więcej osób się o nim dowiadywało, wymiana P2P stawał się nieefektywna. Dlatego właśnie powstała zaufana trzecia strona w postaci giełd kryptowalut. W piątek części naszego kursu opowiem Wam trochę o giełdach kryptowalut, ze wszystkimi blaskami i cieniami tych wspomnianych.
Czym jest giełda kryptowalut?
Giełda kryptowalut jest miejscem, w którym użytkownicy mogą kupować i sprzedawać swoje kryptowaluty innym użytkownikom, czyli po prostu handlować. Każdy użytkownik giełdy musi założyć swoje konto, przejść weryfikację (czasami dosyć rygorystyczną), aby móc korzystać w giełdy. Giełda udostępnia swoim użytkownikom wiele narzędzi, w tym także takie, dzięki którym mogą oni analizować wykresy (analiza techniczna), jak również całą gamę różnych usług takich jak staking, pożyczki, kontrakty terminowe, itp.
Giełda jest także podmiotem gospodarczy, który ma osobowość prawną oraz (w większości przypadków) odpowiednie licencje, aby prowadzić działalność związaną w rynkiem kryptowalut w danym kraju. (każdy kraj ma inne przepisy).
Duże giełdy posiadają także ubezpieczenie od zdarzeń losowych, które w teorii chronią je przed bankructwem z powodu ataku hakerów, itp.
Jak działa giełda?
- Giełda to miejsce handlu kryptowalutami i w tym aspekcie nie różni się niczym od giełd tradycyjnych. Użytkownicy mogą wystawiać zlecenia kupna i sprzedaży swoich kryptowalut po określonej cenie (oferta typu limit), bądź używać tak zwanych szybkich transakcji (oferta typu market).
Należy w tym miejscu ostrzec Was, początkujących przed używaniem szybkich ofert przed sprawdzeniem głębokości rynku w książce zleceń (ang. order book, wyjaśnienie poniżej). Kupowanie/sprzedawanie dużych ilości kryptowalut na płytkim rynku może doprowadzić do zakupów/sprzedaży naszych kryptowalut na bardzo niekorzystnych warunkach.
Giełda jest pośrednikiem pomiędzy kupującymi i sprzedającymi i zapewnia odpowiednie warunki to dokonywania tego typu transakcji. W najprostszym modelu kupujący wystawia ofertę kupna, a sprzedający wystawia ofertę sprzedaży. Jeżeli oferty się dopasują, to dochodzi do transakcji. Oczywiście giełda bierze od każdej takiej transakcji prowizję.
W raz z upływem lat giełdy stały się ogromnymi organizacjami finansowymi (największa amerykańska giełda kryptowalut Coinbase jest notowana na tradycyjnej giełdzie Nasdaq) i zaczęły oferować cały szereg dodatkowych usług. Najpopularniejszą usługą są oczywiście kontrakty terminowe (ang. futures), także to z dźwignią finansową, która może występować także pod nazwą lewara.
Z dodatkowych usług można wymienić takie usługi jak:
- pożyczki pod zastaw kryptowalut (ang. lending)
- usługi stakingu
- inwestowanie w nowe projekty
- zakup i sprzedaż tokenów NFT
- oraz wiele innych
Należy pamiętać o tym, że przed rozpoczęciem zabawy z giełdą kryptowalut należy poznać jej sposób działania i zasady na niej panujące. Kilka prostych mechanizmów przedstawiamy poniżej.
Moje konto / portfele
W aplikacji bądz na stronie giełdy “Moje konto” to sekcja, gdzie użytkownik może przeglądać podstawowe informacje, takie jak bilans, historia transakcji czy ustawienia związane z bezpieczeństwem. Dostęp do różnych funkcji, takich jak handel czy inwestowanie, jest również zazwyczaj dostępny z poziomu tej sekcji.
Portfel giełdowy służy do przechowywania różnych typów kryptowalut i jest miejscem, gdzie można łatwo dokonać transakcji wysyłania czy odbierania środków. Należy jednak pamiętać, że srodki najbezpieczniej jest zawsze przechowywać na własnym portfelu do którego mamy klucze a nie na portfelach giełdy.
Książka zleceń (order book)
Książka zleceń (ang. order book) to jedno z najważniejszych narzędzi, a jednak bardzo często całkowicie pomijane przez osoby początkujące. Jest to oczywiście wielki błąd i stąd później biorą się błędy i zakupy/sprzedaż na bardzo niekorzystnych warunkach.
Książka zleceń to nic innego jak graficzne przedstawienie wystawionych zleceń kupna (na zielono) i sprzedaży (na czerwono). Dodatkowo
Wykresy i narzędzia
Wykresy na stronie giełdy kryptowalut są kluczowym elementem dla inwestorów, pozwalającym na analizę cen, wolumenów i innych wskaźników rynkowych w czasie rzeczywistym. Zaawansowane wykresy często oferują różne typy wyświetlania danych, takie jak świecowe, liniowe czy słupkowe, i umożliwiają dodawanie różnego rodzaju wskaźników technicznych.
Narzędzia dostępne na stronie giełdy mogą obejmować różne funkcje, od prostych opcji zakupu i sprzedaży, po zaawansowane mechanizmy jak stop-loss czy dźwignia finansowa. Dzięki tym narzędziom, użytkownicy mają możliwość skomplikowanego zarządzania swoimi inwestycjami.
Kupno i sprzedaż - różne rodzaje zleceń
Na giełdach kryptowalutowych możemy handlowac na kilka sposobów i ustawiac różne rodzaje zleceń. Poniżej kilka z nich:
- Zlecenie rynkowe (Market Order) – Jest to najprostszy typ zlecenia, w którym kupujesz lub sprzedajesz kryptowalutę natychmiast po obecnej cenie rynkowej. Jest to najbardziej płynny sposób transakcji, ale może prowadzić do gorszych cen w przypadku dużych zleceń.
- Zlecenie limitowe (Limit Order) – Pozwala określić konkretną cenę, po której chcesz kupić lub sprzedać. Zlecenie to zostanie wykonane tylko po osiągnięciu tej ceny. To pozwala na lepszą kontrolę, ale nie ma gwarancji, że zlecenie zostanie wykonane.
- Stop-loss – Jest to zlecenie, które staje się aktywne po osiągnięciu pewnej, predefiniowanej ceny. Używane głównie do minimalizacji strat.
- Stop-limit – Jest to połączenie zlecenia stop-loss i limitowego. Zlecenie staje się aktywne po osiągnięciu ceny stop-loss, ale zostanie wykonane tylko w określonym przedziale cenowym.
- Trailing Stop – Jest to zlecenie stop-loss, które “podąża” za ceną rynkową. To znaczy, że jeśli cena idzie w korzystnym dla inwestora kierunku, poziom stop-loss automatycznie się dostosowuje.
Różne rodzaje zleceń mają swoje zalety i wady, więc wybór zależy od strategii inwestycyjnej i preferencji ryzyka.
Kantory kryptowalutowe
Kantor kryptowalut działa identycznie jak kantor walut tradycyjnych. Jest to miejsce, w którym możesz kupić lub sprzedać kryptowalut za gotówkę. W naszym kraju kantor kryptowalut znajduje się praktycznie w każdym większym mieście, a listę kantorów możesz znaleźć na tej stronie.
Zanim skorzystasz z usług kantoru sprawdź jego opinie w internecie. W naszym kraju działa wiele dużych sieci kantorowych takich jak Kanga, Shitcoins Club, Flying Atom czy WymieńBitcoina.pl, ale czasami możesz trafić na coś nowego. Warto sprawdzić w sieci zanim dokonamy transakcji.
Bitomaty
Bitomaty są specjalistycznymi urządzeniami przy pomocy, których możesz kupić lub sprzedać kryptowalut za gotówkę, a przypadku niektórych zakupu można dokonać także przy użyciu karty płatniczej. Bitomaty z wyglądu przypominają bankomaty (ang. ATM), ale zwykle są oznaczone kolorowymi symbolami bitcoina i innych kryptowalut.
Listę bitomatów dostępnych w Polsce znajdziesz na tej stronie.
A czym są giełdy zdecentralizowane (DEXy)?
Giełdy zdecentralizowane tak na prawdę całkowicie różnią się od giełd tradycyjnych. Można nawet powiedzieć, że nie są giełdami w tradycyjnym rozumieniu tego słowa. Na DEXie nie zakładamy konta, a jedynie podłączamy się swoim portfele. Nie handlujemy tam też z innymi użytkownikami, a jedynie dokonujemy zamiany jednej kryptowaluty na drugą, za pośrednictwem puli płynności (ang. liquidity pool).
DEX działa w oparciu o inteligentny kontrakt (and. smart contract) uruchomiony na danej sieci blockchain. DEX nie jest zaufaną trzecią stroną.
Więcej o giełdach zdecentralizowanych dowiesz się w kolejnej części naszego kursu, a także w sekcji poświęcone DEXom na naszej stronie (w sekcji EDUKACJA).
Co to jest ten AML?
Jeżeli miałeś styczność z giełdą kryptowalut to zapewne słyszałeś enigmatyczny termin jaki jest AML, a pewnie także takie terminy jak KYC oraz CFT. Czym więc jest AML? Są to po prostu przepisy prawne opisujące procedury przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy (ang. AML – Anti-Money Laundering). Często możesz zobaczyć AML w powiązaniu z CFT, czyli przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu (ang. CFT – Combating the Financing of Terrorism).
Każda giełda kryptowalut posiada własne procedury AML, które regulowane są przepisami prawnymi danego kraju, bądź też obszaru gospodarczego (jak UE), a dodatkowo wytycznymi takich organizacji jak FATF. Najkrócej mówiąc AML polega na sprawdzaniu czy Twoje środki nie pochodzą, aby z nielegalnych źródeł. I niech chodzi tutaj o unikanie podatków – tego giełda kryptowalut nie sprawdza, od tego jest administracja skarbowa.
W związku z procedurami AML możesz zostać poproszony o cały szereg dokumentów takich jak wyciągi bankowe, Twoja umowa o pracę, umowy spadkowe, umowy kredytowe i inne tego typu dokumenty. Niektóre giełdy podchodzą do tematów AML/CFT bardzo skrupulatnie i cały proces kontroli może być dla Ciebie bardzo męczący i irytujący. Nie masz jednak wyjścia. Jeżeli chcesz używać danej giełdy, to musisz wysłać im wszystko o co poproszą, chociaż może Ci to wydawać się niedorzeczne.
Więcej informacji na temat procedury AML znajdziesz w tym odcinku z serii Prawo Kryptowalut. Podsumowując. Za procedury AML możemy podziękować ustawodawcom, którzy takie same wymagania dali kantorom, które obracają dziesiątkami tysięcy złotówek dziennie, jak i bankom, które obracają miliardami.
A czym jest KYC? Jest to procedura weryfikacji tożsamości klienta (ang. KYC – Know Your Customer/Client). Zwykle przy zakładaniu konta na giełdzie musisz potwierdzi swoją tożsamość odpowiednim dokumentem taki jak Dowód Osobisty, Prawo Jazdy czy też Paszport. Czasami zostaniesz poproszony także o weryfikację biometryczną przy użyciu kamery.
Na co muszę uważać?
Giełda to zaufana trzecia strona, a więc jeżeli jej używasz to musisz jej ufać, że nie ucieknie z Twoimi pieniędzmi. A naczelne hasło świata kryptowalut brzmi – “Nie ufaj! Weryfikuj!” (ang. Do not trust! Verify!). Jeżeli trzymasz środki na giełdzie kryptowalut musisz zdawać sobie sprawę z ryzyka. Poza oczywiście upadkiem samej giełdy i celową ucieczką ze środkami jest jeszcze kilka innych zagrożeń. Dlatego właśnie nie trzymaj środków na giełdzie, jeżeli nie handlujesz, gdyż giełda to nie jest portfel. A teraz przejdźmy do zagrożeń.
Pierwszym zagrożeniem może być atak hakerski spowodowany dziurą w silniku giełdy. Taki atak może doprowadzić do wydrenowania portfeli giełdowych, a w konsekwencji do upadku giełdy. A wtedy Ty zostajesz z niczym. Ewentualnie czeka Cię wieloletni proces upadłościowy giełdy i czekania latami na swoje środki, jeżeli w ogóle cokolwiek dostaniesz!
Drugim zagrożeniem jest zamknięcie giełdy przez regulatorów i/lub władze. Teoretycznie w tym przypadku możesz odzyskać swoje środki, ale jak wiemy różnie to z tym bywa.
Kolejną sprawą jest uczciwość samej giełdy. W przeszłości zdarzało się, że giełdy grały przeciwko swoim klientom. Dochodziło do braku realizacji pozycji, pomimo osiągnięcia ceny, a nawet do niezadziałania mechanizmu stop-loss, który zadziałać powinien. Bardzo często, giełdy złapane na gorącym uczynku tłumaczyły się, że zawinił sam silnik i zwracały środki swoim klientom, ale jednak niesmak pozostawał. Giełdy znane są też z wyłączania handlu daną kryptowalutą w momentach największej zmienności cenowej. W takim wypadku możesz nie móc skorzystać z promocji i zakupić tanio projektu, na który polujesz lub też nie sprzedasz korzystając z okazji.
Czasami dochodzi nawet to takich sytuacji, w której w czasie dużego ruchu na rynku cała giełda przestaje działać, rzekomo z powodu dużego ruchu, a Ty nie możesz zrobić nic i okazje przechodzą Ci przed nosem.
Więcej informacji o giełdach
znajdziesz na naszej stronie, w sekcji edukacja. Mamy tam wszystkie niezbędne informacje dotyczące giełd kryptowalut, dobre praktyki, a także filmy różnych twórców w temacie giełd kryptowalut. Pamiętaj, że giełdy zmieniają się wraz z rozwojem rynku kryptowalut i pojawianiu się nowych trendów, a także nowych regulacji. Dobrze jest być na bieżąco.