KRYPTOWALUTY JAK ZACZĄĆ?
ROZDZIAŁ IX:
SŁOWNIK PODSTAWOWYCH POJĘĆ KAŻDEGO INWESTORA
Wstęp
W świecie inwestycji w kryptowaluty, zrozumienie kluczowych pojęć takich jak alokacja, cliff i vesting jest niezbędne dla zarówno początkujących, jak i doświadczonych inwestorów. Te terminy są ściśle powiązane z tym, jak aktywa są przypisywane, zablokowane i stopniowo wydawane, a ich zrozumienie może mieć kluczowe znaczenie dla sukcesu inwestycyjnego. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis tych pojęć.
Jeżeli wytłumaczenia któregoś z pojęć nie znajdziesz poniżej, możesz sprawdzić także Słownik Krypto-Narodu na naszej stronie.
Whitelista
Jest to po prostu lista osób zapisanych na zakup tokenów. Osoby te odpowiednio wcześniej przelewają swoje środki na adres emitenta (chociaż nie zawsze wymagana jest przedpłata), a po emisji (TGE) otrzymują swoje tokeny. Czasami odbywa się to w sposób automatyczny.
Przy dużej ilości zapisanych osób, nie ma gwarancji, że wszystkie osoby otrzymają możliwość zakupu tokenów.
Alokacja
Alokacja w kryptowalutach odnosi się do ilości tokenów przypisanych do określonego celu lub grupy. Na przykład, podczas oferty publicznej tokenów (ICO), firma może zdecydować się na alokację pewnej liczby tokenów dla inwestorów, części dla zespołu deweloperskiego, a resztę dla innych celów, takich jak marketing czy rozwój. Alokacja jest często dokładnie opisana w dokumentacji projektu, takiej jak whitepaper
IDO
IDO, czyli Initial DEX Offering, to forma zbierania kapitału na projekty kryptowalutowe poprzez zdecentralizowane giełdy (DEX). W tym modelu, nowe tokeny są bezpośrednio wprowadzane na giełdę zdecentralizowaną, gdzie użytkownicy mogą je kupić. IDO oferuje szybszy i mniej skomplikowany proces niż tradycyjne ICO, z niższymi kosztami i mniejszą liczbą regulacji. Ponadto, IDO umożliwia natychmiastową płynność i handel tokenami po ich wprowadzeniu na rynek. Jest to coraz bardziej popularna metoda finansowania w świecie kryptowalut.
ICO
ICO, czyli Initial Coin Offering, to jedna z najwcześniejszych form pozyskiwania kapitału dla projektów opartych na blockchainie. W ramach ICO, twórcy projektu emitują nowe tokeny, które są następnie sprzedawane inwestorom w zamian za kryptowaluty lub inne aktywa. Proces ten jest często związany z długotrwałymi formalnościami i wymogami regulacyjnymi. Otrzymane środki zwykle służą do dalszego rozwoju projektu. Mimo że ICO były bardzo popularne w latach 2017-2018, w ostatnim czasie ich znaczenie zmniejszyło się na rzecz nowszych form finansowania takich jak IDO. skomplikowany proces niż tradycyjne ICO, z niższymi kosztami i mniejszą liczbą regulacji. Ponadto, IDO umożliwia natychmiastową płynność i handel tokenami po ich wprowadzeniu na rynek. Jest to coraz bardziej popularna metoda finansowania w świecie kryptowalut.
TGE
Skrót od angielskiego terminu Token Generation Event. Jest to moment (oznaczany najczęściej numerem bloku danej sieci blockchain), w którym następuje wygenerowanie tokenów danego projektu.
Venture Capital
Są to wyspecjalizowane przedsiębiorstw, które inwestują środki własne i środki swoich inwestorów w różne projekty w fazie początkowej (and. seed). W świecie kryptowalut inwestorzy tego typu wchodzą zwykle w fazach seed i private.
Należy zwrócić uwagę na to, iż Venture Capital są nastawione głównie na osiągnięcie zysku (i zadowolenie swoich akcjonariuszy), przez co mogą rozpocząć sprzedaż swoich tokenów (które zwykle nabywają w korzystnych cenach) nie patrząc na sytuację na rynku i dobre projektu, a już na pewno nie na dobro zwykłych tokenariuszy. Jeżeli jakiś projekt ma duże różnice cenowe pomiędzy poszczególnymi fazami sprzedaży, to istnieje duże ryzyko, że to właśnie venture capital “zrzuci torby” tokenów na zwykłych Kowalskich.
Faza seed/private sale
Każdy projekt, który zbiera finansowanie robi to w rundach sprzedaży. Runda seed jest (zwykle) pierwszą zamkniętą rundą sprzedaży, w której projekt zwykle rozmawia bezpośrednio z inwestorami i/lub firmami venture capital. W rundzie seed cena tokenów jest najbardziej korzystna i promocyjna.
Private sale jest rundą, która następuje (ale nie zawsze) po rundzie seed i także jest zamkniętą rundą sprzedaży. W tej rundzie projekt zwykle zwraca się do zamkniętych grupy inwestycyjnych i influencerów.
Na końcu zwykle jest publiczna runda sprzedaży (ang. public sale), która jest rundą (lub rundami) otwartą dla każdego.
Każdej z powyższych rund sprzedaży może być kilka. Mogą być używane inne nazwy, zależnie od projektu.
Cliff
Jest to okres, który musi upłynąć, zanim zacznie się proces wydawania tokenów. Czas trwania cliffu może różnić się w zależności od celu alokacji. Na przykład, próg dla tokenów przydzielonych zespołowi projektu i advisorom może wynosić 12 miesięcy, podczas gdy do innych celów jak dla promocji, publicznej sprzedaży czy partnerstw może wynosić 3 miesiące. Po upływie tego okresu, rozpoczyna się okres vestingu
Vesting
Proces, w którym aktywa (najczęściej tokeny) są blokowane i stopniowo wydawane przez określony okres czasu. Oznacza to, że te aktywa nie mogą być sprzedane, przeniesione ani wymieniane, dopóki nie zostaną wydane. Ponieważ wydawanie odbywa się stopniowo, łagodzi to wszelkie szoki na rynkach, które mogłyby wyniknąć z uwolnienia dużej ilości tokenów w jednym momencie. W przypadku vestingu liniowego trwającego 24 miesiące, tokeny są uwalniane co blok przez okres 24 miesięcy. Są też vestingi dzienne, tygodniowe bądź miesięczne.
Rug pull
Jest to termin, który dotyczy rynku DeFi. Projekt z tej kategorii pojawiają się głównie na giełdach zdecentralizowanych, zwanych DEXami. Aby pojawić się na takiej giełdy należy dodać płynność.
Gdy jakiś projekt doda płynność na danej parze walut (np. token i ETH, albo token i USDC) płynność mogą dodać także użytkownicy (dostawca płynności zarabia na wszystkich transakcjach w puli). Jednak nieuczciwe projekty, które tworzą fałszywe tokeny mogą wrzucić wiele tokenów i niewielką ilość ETH lub USDT, poczekać aż użytkownicy dokonają zakupów (na DEXach zakup polega na wymianie jednego na drugi. Czyli bierzemy token a oddajemy swoje ETH, USDT lub coś innego przez coś w puli jest więcej tego aktywa a mniej tokenów, a ich cena rośnie).
Gdy tylko cena tokena odpowiednio urośnie, oszuści z projektu wycofują swoją płynność. Tokeny oczywiście mieli za darmo, ponieważ sami je zrobili. Jednak cena tokena urosła i mogą oni wyciągnąć płynność w innej postaci (proporcja zawsze pozostaje taka sama), czyli biorą z powrotem mniej tokenów, a więcej ETH, USDT czy czegoś innego.
Takie celowe wycofanie płynności, aby wzbogacić się na innych osobach jest kradzieżą i nazywane jest właśnie rug pull.
Flash crash
Proces nagłego i znaczącego (kilkanaście procent i więcej, a w przypadku bitcoina kilka procent i więcej) spadku ceny danego aktywa. Następuje zwykle w następstwie losowych zdarzeń na świecie (pandemia, wojna, itp.) zwanych potocznie czarnymi łabędziami lub jako następstwo sprzedaży dużej ilości danego aktywa na mało płynnym rynku.
Flash crashe mogą być tworzone celowo, aby wywołać panikę na rynku.
Podsumowanie
Alokacja, cliff, i vesting to trzy kluczowe mechanizmy regulujące dystrybucję i zarządzanie tokenami w projektach kryptowalutowych. Alokacja określa, jak tokeny są rozdzielane między różne grupy i cele, cliff definiuje początkowy okres oczekiwania przed rozpoczęciem wydawania, a vesting gwarantuje stopniowe uwalnianie tokenów. Te mechanizmy razem wpływają na sposób, w jaki inwestorzy i uczestnicy projektu mogą korzystać ze swoich aktywów, pomagając równocześnie w zachowaniu stabilności rynku. Praktyczne zrozumienie tych pojęć może pomóc w podejmowniu strategii inwestycyjnych w daną kryptowalutę a takzę przyczynić się do bardziej świadomych decyzji zarządzania swoimi aktywami.